Oni przechowali polskie państwo...
Dziś w południe elblążanie uczcili kolejną rocznicę utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego.
W obchodach, które zorganizowane zostały przez Witolda Wróblewskiego prezydenta Elbląga oraz Antoniego Czyżyka przewodniczącego Rady Miejskiej udział wzięli m.in. elbląscy kombatanci, przedstawiciele samorządu - radni, przedstawiciele służb mundurowych, przedstawiciele organizacji, stowarzyszeń oraz ugrupowań politycznych, poczty sztandarowe i młodzież szkolna.
Uroczystość rozpoczęła się od odegrania hymnu państwowego. Po nim nastąpiły oficjalne wystąpienia, w których przypomniano historię powstania tajnej struktury państwa polskiego, istniejącej w czasie II wojny światowej.
W imieniu Witolda Wróblewskiego prezydenta Elbląga do zebranych na uroczystości zwrócił się wiceprezydent Michał Missan:
Kiedy hitlerowskie Niemcy i sowiecka Rosja podzieliły Polskę, szybko stało się jasne, że oba totalitaryzmy nie pozwolą na żadne przejawy funkcjonowania polskiego państwa. W hitlerowskim projekcie Polska stanowiła pole eksploatacji, Polacy zaś niższą grupę ludzi, którą należało wykorzystywać, chociażby przy pomocy nadludzkiej pracy. Sowiecki model zakładał zgładzenie wrogów klasowych, a z reszty zastraszonego społeczeństwa wytworzenie człowieka sowieckiego.
Okupanci szczególnie skrupulatnie zmierzali do likwidacji inteligencji, a więc elity polskiego społeczeństwa, która w istocie rzeczy odpowiadała za tworzenie się struktur państwowych. Niezwykle przykrym dla wszystkich Polaków, pierwszym dowodem likwidacji państwa, było usuwanie polskich symboli z przestrzeni publicznej.
To jest kontekst, w którym społeczeństwo polskie w odruchu obronnym tworzyło państwo podziemne, które dziś wspominamy. Takie zorganizowanie się społeczeństwa było odpowiedzią adekwatną do działań władz okupacyjnych. Tak rozbudowane państwo podziemne nie powstało w żadnym innym z okupowanych krajów. Oddziały zbrojne, wywiad, sądy, zaopatrzenie, edukacja, to przykłady owego drugiego życia, które kształtowało i hartowało wielu Polaków nie godzących się z działaniami okupantów.
Udział w strukturach Państwa Podziemnego niósł ogromne ryzyko, łącznie z tym najwyższym - utratą życia w momencie dekonspiracji.
To była cena, którą przyszło płacić za obronę polskości. Jednak dla Polaków, którzy z takim trudem tworzyli II Rzeczpospolitą i mieli doświadczenie w formowaniu państwa, jego ciągłość wydawała się czymś oczywistym. To jeden z największych wysiłków mobilizacyjnych polskiego społeczeństwa w XX wieku.
Jesteśmy dziś winni pamięć twórcom Polskiego Państwa Podziemnego i naszą wdzięczność za to, że dzięki ich odwadze podczas II wojny światowej mogliśmy wtedy mówić o Polsce walczącej. W imieniu elblążan składam dziś hołd twórcom i uczestnikom Polskiego Państwa Podziemnego. Cześć ich pamięci!
Po przemówieniach odczytany został Apel Pamięci, w którym wspomniano także członków Polskiego Państwa Podziemnego. Po Apelu oddano salwę honorową i nastąpiła ceremonia składania kwiatów, wieńców i zniczy pod pomnikiem. Uroczystość zakończyło wykonanie utworu "Śpij Kolego".
